Bertako elikagaiei aplikatutako marjenak apaldu behar dira, baserritarrek jasotzen duten ordaina hobetzeko eta bertako elikagaien salmenta errazteko.
Euskadiko ENBA nekazal sindikatuak, Euskadiko elikagai katean ematen diren desorekak salatu nahi izan du gaur Donostian egindako agerraldiarekin.
Agerraldian, sindikatuak eginiko txostena aurkeztu dute, bertako ekoizle eta distribuzioaren arteko harramena, elkar beharra, elkar borroka, azpimarratuz. Bereziki, gure kalitatezko elikagaiek, saltokien aldetik jasotzen duten tratamendua mahaigaineratuz eta elikagaien salneurrietan aplikatzen zaien gehiegizko marjenak salatuz.
ENBAk egindako txostenean jasotzen denez, saltokietan bertoko elikagaiak eskeintzen diren prezioak behatuz gero, behi okelan %33, behi esnean %45-55, supermerkatuko tomatean %45, gaztan %45-55, yogurrean %55, sagardoan %68, eztian %70, oilaskoan %70-80, Gernikako piparra %73, denda tradizionaleko tomatean %75-85, sagarrean %87 eta letxugan %118 marjenak antzemandu dira.
Marjenaz gain, azpimarratu nahiko genuke, izkutuan edo itzalpean, gure elikagaiei aplikatzen zaizkien rappelak edota komisioak, aitzaki ezberdinak dela medio, baserritarrek eta heuren enpresa eta kooperatibek jasotzen duten ordaina are gehiago murriztuz.
Saltokietan, egia esanda, bertako jenero ugari izaten da, kanpokoarekin batera noski, eta honenbestez, saltoki hauetako markaren imajina hobetzen dute, heuren publizitatean bereziki, distribuzio katearen izena bertoko sektorearekin uztartuaz.
Bertako jeneroa asko ugaldu dela azken urteotan bezain ukaezina da, aurrez aipatutako marjenak ikusita, ezin ukatu ere, bertako elikagaia asko eta artifizialki garestitu dela eta honebestez, egungo egoera ekonomikoan, inflazioa hain altua izanik, familien erosmen ahalmena asko urritu dela kontuan hartzen badugu, bertako elikagaien salmenta apaldu egin da azken urtean, produktu batzuetan %10-12an.
Honenbestez, ENBAtik dei egiten diegu distribuzio kateei eta saltoki guztiei beren marjenak moderatu ditzaten, batetik, baserritarrek heuren ekoizpen kostuak estaltzen dituztela bermatzeko eta bestetik, bertako elikagaien salmenta areagotzeko. Ildo honetatik, dei egiten diogu distribuzioari, bere marka zuria eta enpresako markaren arteko marjen ezberdinak albora eta rappelak ezaba ditzan.
Azkenik, ENBAtik dei egiten diogu Eusko Jaurlaritzari, bizkortu dezala BEHATOKIAren martxa, argitara eman ditzala ekoizpen kostuen txostenak eta baita, distribuzioa eta saltokiak kontrola ditzala, Elikagaien Katearen legea betetzen dela bermatzeko.
TXOSTENA
Eguberritako atarian Euskal Herrian arkume sasoia hasten da. Artzainentzat lan sasoi gogorra hasten da, erditzeaz gain, esnea ateratzen hasten baitira.
Esan bezala, arkumeak jaiotzen hasiak dira eta Eguberrietan, san jose festarekin batera, arkume kontsumoa pilatzen denez, egun hauetan arkumeak egingo duen prezioa zeharo erabakiorra izango da artzainen errentagarritasunarako.
Errentagarritasunari dagokionez, kezkatuak gaude, lehen salerosketak iazko prezio berberean egiten ari direlako, artzainek izandako ekoizpen kostuen gorakada kontuan izan gabe. Aziendaren elikaduraren kostuak, argindarra eta gasoleoa neurrik gabeko igoera izan duten heinean, arkumearen prezioa ere eguneratu beharrean dago.
Bestalde, oso larritzat jotzen dugu, bertako arkumea saldu ezinik dagoenean, kanpoko arkumeak merkaturatzea hemengo supermerkatuetan nahiz Gales-Grezia-Frantzia nahiz Gaztela-Aragoikoak. Are larriagoa, atzerritik etorritako arkumea, estatuko arkumetzat saltzen denean.
Azkenik, gabonetako erosketak egiten diren egunotan, ENBAtik dei egiten diegu Euskal kontsumitzaileei aurtengo Eguberrietan bertako arkumea kontsumi dezaten nahiz Eusko Labelekoa nahiz Labelerik gabekoa, baina beti ere, etiketatuan trazabilitatea exijituz eta bertako arkumea dela bermatuz.
ARALARko abeltzainok aziendarekin egindako larre kudekaeta balorean jarri eta Mankomunitateak, abeltzainei bizkarra emanaz eta 2019an EHBILDUk emandako hitza janez, , abian jarri nahi duen Plana salatu nahi dugu.
Gaur, Irailak 7, Ordizian, Euskal Jaietako egitarau barnean, bai gazta lehiaketa-enkantea bai abere arraza ezberdinetako lehiaketak ospatzen dira. Aralarko abeltzainok aldiz, ozen asko diogu, ez dugula ezer ospatzekorik.
Aralarko abeltzainok, berezko jai egunaz baliatu nahi dugu, azken urteotan bizi dugun utzikeria eta errespetu falta, gizarte osoaren aurrean kaleratzeko, Enirio-Aralar Mankomunitateko egungo arduradunen jokabidearen ondorioz, mendian bizi eta lanegiten dugun abeltzainok ezinbestekoak ditugun gutxieneko azpiegiturak eta inbertsioak egiten ez direlako.
Udara honetan, lehorteak gordin agertu du, mendian oraindik lana eta obra asko daudela egiteke, mendiko ondarea, batez ere, goiko larreak, egoera onean mantendu nahi bada.
Aralar mendia Euskal Herriko altxorra preziatua da eta herritar guztiek ondo asko baloratzen dute, abeltzainek, beren abereekin, egindako goiko larretokietako kudeaketa. Tamalez, ordea, Enirio-Aralar Mankomunitateko agintariak tematuta ikusten ditugu, azkeneko hamarkadetan egindako Larre kudeaketarekin amaitzeko eta natura bere kasara utziaz, abere kopurua gutxituz noski, babestu beharreko larretokien eremua gutxitu eta bide batez, otea eta laharra zabaltzen.
Enirio-Aralar Mankomunitateko agintariak, agintaldi honen haseran, Larre Kudeaketa Plana berria indarrean jartzeko tramitazioa hasteko urratsak ematen hasi ziren eta mendiko abeltzain guztiak erabat aurka atera ginen. Gora-behera eta sestra ugari ostean, Gipuzkoako EHBILDUren direktibaren konpromezua jaso genuen, idatziz, Enirio-Aralar Mankomunitateak abian jarri nahi zuen Larre Antolaketa Plana, hitzez hitz, “izozkailuan” gorde eta bertan mantenduko zela.
Orain, jakin berri dugu, uztailean ospatutako Enirio-Aralar Mankomunitateko juntak, berriro ere, Larre Kudeaketa Plana berrabiatzeko asmoa duela eta helburu horri aurregiteko 18.000 eurotako dirupartida onartu duela.
Aralarko abeltzainok, ENBA eta EHNE nekazal sindikatuekin batera, argi eta garbi esan nahi dugu:
ENBA nekazal sindikatuak ALCAMPO distribuzio katea salatuko du Elikagai Katearen legea betetzen ez duen esnea saltzeagatik, hain zuzen ere, LR marka, litroko 0,78 eurotan.
Esne ekoizleak une larria bizitzen ari direnean, ekoizpen kostuen etengabe eta neurrik gabeko gorakadak itota, ENBAren ustean guztiz salagarria da, esnea hain merke eskeintzea, ALCAMPO bera jakitun izanik, abeltzainek jasotzen ari diren prezioa eta nahiz industrian nahiz distribuzioan bertan izan diren kostu gorakadaren ondorioz, ezinezkoa dela esne hori prezio horretan eskeintzea, Elikagai Katearen Legea betetzen bada bederen.
Une honetan, Ministeritzako FEGAren azken txostenaren arabera estatuko bataz besteko prezioa 0,495ekoa da eta azken hilabeteetan, esne ekoizpenaren beherakadaren ondorioz, hilero hilero gorantza doa prezioa, beraz esnearen prezioa oinarritzat hartuta eta, industrian argindarrak, ontziak eta garraioak izan duen gorakadarekin eta distribuzioak beste hainbat erreferentzik izaniko gorakadarekin batera, esan bezala, argi eta garbi esan dezakegu, litroko 0,78 eurotako prezioak ez duela Elikagai Katearen Legea betetzen.
Honenbestez, datozen egunetan, ENBA sindikatuak salaketa jarriko du Eusko Jaurlaritzaren aurrean gai horretan duen eskumenaren arabera berak edo Ministeritzak beharrezkotzat jotzen dituzten urratsak eta inspekzioak abian jar ditzaten.
Euskadiko esne sektoreak oso une delikatua bizi du, ekoizpen kostuak neurrigabe hazitzen ari diren bitartean, abeltzaineik beren esneagatik jasotzen duten ordaina kostuak baino askoz motelago ari delako hazitzen.
Esan bezala, alde batetik, aziendaren elikadura (pentsua eta forrajea) garestitu da eta, lehortearen ondorioz belarra gutxitzeaz gain, jezteko makinerirako ezinbestekoa den argindarra eta azkenik, nekazal gasoleoa ere neurrigabe igo dira. Bestalde, abeltzainek jasotzen duten salneurria oso motel igo da, orain 0,44 euro inguruan izanik eta bero saparen ondorioz, behien esne ekoizpena dexente urritu denez, gure baserritarrak, amildegi ertzean daude.
Egoera honetan, ENBAk, distribuzio katek finkatzen duten kontsumitzaileenganako salneurriak (PVP delakoa) abeltzainek jasotzen duten ordainarengan eragin zuzena duela jakitun, distribuzio kate guztiei eskatzen die bere salneurriak gorantza eguneratu ditzaten eta igoera horiek abeltzainengana heltzeko urratsak eman ditzaten.
ENBAk antzemandu du, hamabost egun behin egiten duen prezioen kontrolean, distribuzioko lidergoa duen MERCADONA kateak duen prezio baxuko jarrerarekin (esne osoa / litroko / 0,79 euro) azken hilabeteotako bilakaera positiboa eten egiten duela eta horrekin, abeltzainek jasotzen duten ordaina kaltetzen duela.
Hori dela eta, ENBA elkartetik dei berezia egiten diogu MERCADONA kateari bere jarrera alda dezala, salneurria gorantza eguneratuz eta esne salmentan duen lidergoaz balia dadila, merkatu kuotaz haratago, estatuko esne sektoreak ezinbestekoa duen susperraldia errazteko.
Euskadi / 2022 – 08 - 30
ENBA Bizkaia
San Pedro, 30-Behea - 48340 Amorebieta-Etxano (Bizkaia)
Tel.: 94 630 07 69 bizkaia@enba.eus
Fenix, Zerbitzu Informatikoak, diseinatu eta kudeatzen du webgune hau
